Waar komen mensenrechten vandaan?

Mensenrechten zijn overal. Of het nu gaat om het terugdringen van broeikasgassen, de buitenlandpolitiek van de Europese Unie of het opvangen van vluchtelingen; in al deze vraagstukken speelt de naleving van mensenrechtenverdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens of het VN-Vluchtelingenverdrag een rol. Door de politieke en maatschappelijke impact van deze verdragen is er in de wetenschappelijke literatuur in de afgelopen tientallen jaren een discussie op gang gekomen over de vraag waar mensenrechten vandaan komen. Verschillende denkers hebben gepleit voor een groter verhaal om mensenrechten te funderen (Wolterstorff, 2008, 342). In dit artikel ga ik in op drie grotere verhalen over de herkomst van mensenrechten. Allereerst geef ik de uitleg van de Duitse politiek filosoof Leo Strauss (1899-1973), die stelt dat mensenrechten een product zijn van de Franse en Britse Verlichting en voortbouwen op de door hun gepropageerde traditie van 'natural rights'. Op deze stelling reageert de Britse historicus Brian Tierney (1922-2019), die teruggrijpt op de twaalfde eeuw en stelt dat 'natural rights' tot de middeleeuws-christelijke traditie behoren. Tot slot geef ik de verklaring van de Amerikaanse historicus Samuel Moyn (1972), die stelt dat mensenrechten pas echt ontstaan kort voor de Tweede Wereldoorlog en een impuls krijgen in reactie op de Tweede Wereldoorlog. Aan het eind van het artikel breng ik de drie auteurs in gesprek en ga ik in op de vraag of mensenrechten een uiting zijn van 'natural rights' en/of 'natural law'. Ik pleit in dit stuk voor een matiging in de hantering van mensenrechten en zoek naar een verbinding tussen mensenrechten en natuurrecht om te voorkomen dat het spreken over mensenrechten sleets wordt.